Κως: Η Δυσχέρεια του Τουρισμού στον Εργαζόμενο Πληθυσμό

Η Κως έχει επενδύσει εδώ και δεκαετίες σε ένα μοντέλο τουρισμού που στηρίζεται στον μαζικό τουρισμό και τη λειτουργία μεγάλων, πολυτελών all inclusive θέρετρων. Αυτή η στρατηγική έχει προσφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη, ωστόσο, οι συνέπειές της στο φυσικό περιβάλλον του νησιού είναι εμφανείς, επηρεάζοντας την ενέργεια, τους υδάτινους πόρους και την καλλιεργήσιμη γη. Επιπλέον, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η επίδραση του μαζικού τουρισμού στην υποβάθμιση της οικονομικής και εργασιακής ζωής των κατοίκων.

Ανησυχητικά Στοιχεία για την Οικονομία

Η ετήσια έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση αποκαλύπτει ανησυχητικά στοιχεία, όπως έντονες περιφερειακές ανισότητες, συρρίκνωση των πραγματικών μισθών και μεταφορά πλούτου εις βάρος των μισθωτών. Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπου βρίσκονται οι δημοφιλείς προορισμοί Ρόδος και Κως, είχε τη μεγαλύτερη μείωση στις πραγματικές αποδοχές ανά ώρα εργασίας, φτάνοντας το -40,3% από το 2009 μέχρι το 2022.

Ακολουθούν άλλες περιφέρειες με σημαντική μείωση, όπως η Ανατολική Μακεδονία – Θράκη (-35,6%) και το Βόρειο Αιγαίο (-35%). Η κατάσταση αυτή καταδεικνύει μια alarmingly χαμηλή αμοιβή για την εργασία, σχεδόν για το μισό της αξίας που είχαν πριν 15 χρόνια, σε συνθήκες αυξημένων τιμών.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, παρά την υποχώρηση των μισθών, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου παρουσίασε υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με άλλες περιοχές (πλην Αττικής). Αυτή η αντίφαση εγείρει ερωτήματα:

• Από τη μία πλευρά, έχουμε το δεύτερο υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
• Από την άλλη, τη μεγαλύτερη μείωση πραγματικών μισθών ανάμεσα σε όλες τις περιφέρειες.

Αυτή η κατάσταση επισημαίνει τη μεγάλη εξάρτηση από εποχική και επισφαλή εργασία, καθώς και την ανισοκατανομή του εισοδήματος στην περιοχή.

Ο Τουρισμός και οι Τοπικοί Κατοίκοι

Τα προαναφερόμενα στοιχεία αποκαλύπτουν μια σκληρή αλήθεια: ο μαζικός τουρισμός, με τις all inclusive πρακτικές του, δεν ωφελεί τους κατοίκους όσο θα έπρεπε. Τα έσοδα από τον τουρισμό:

• Καταλήγουν σε λίγες μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες, συχνά ξένων συμφερόντων.
• Δεν ενισχύουν την τοπική αγορά, καθώς οι τουρίστες επιλέγουν να μην ψωνίζουν από μικρές επιχειρήσεις ή να τρώνε σε τοπικά εστιατόρια.
• Αποτελούνται από κακοπληρωμένη και εποχική εργασία, οδηγώντας σε αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ όσων κερδίζουν πολλά και εκείνων που παλεύουν με χαμηλούς μισθούς.

Προσεγγίζοντας τη Μάστιγα της Φτώχειας

Ένας αντίλογος θα μπορούσε να είναι ότι η έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ δείχνει ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στη χώρα. Ωστόσο, αυτή η δήλωση μπορεί να είναι παραπλανητική, αν δεν ερμηνευτεί σωστά.

Παρόλο που το ποσοστό φτώχειας είναι χαμηλότερο, εξακολουθεί να επηρεάζει 1 στους 5 κατοίκους, κάτι που είναι ανησυχητικό. Επιπλέον, η έννοια της φτώχειας είναι σχετική και η ποιότητα ζωής δεν αποτυπώνεται πλήρως από αυτό το ποσοστό. Ένας εργαζόμενος με 700 ευρώ το μήνα μπορεί να μην θεωρείται φτωχός, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ζει με αξιοπρέπεια.

Ακόμα, τα υψηλά κέρδη ορισμένων τουριστικών επιχειρήσεων ανεβάζουν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, χωρίς να αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης των περισσότερων κατοίκων. Αυτό δημιουργεί μια αλλοίωση της οικονομικής πραγματικότητας, καθώς η κατανομή του εισοδήματος είναι άνιση.

Ποιες Είναι οι Εναλλακτικές;

Η Κως και τα άλλα νησιά του Νοτίου Αιγαίου δεν μπορούν να στηρίζονται αποκλειστικά στον μαζικό τουρισμό. Αυτό το μοντέλο φαίνεται να έχει φτάσει στα όριά του, και δεν παρέχει ασφάλεια, βιωσιμότητα ή δίκαιη ανάπτυξη για όλους τους κατοίκους. Ο τουρισμός είναι αναγκαίο κομμάτι της οικονομίας, αλλά η ανεξέλεγκτη πρακτική του προκαλεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει.

Η περιοχή χρειάζεται μια ολιστική αναπτυξιακή στρατηγική, που θα έχει ως στόχο την αειφορία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτή η αλλαγή μπορεί να προέλθει κυρίως από τους κατοίκους της περιοχής: νέοι, αγρότες, εργαζόμενοι, μικροεπαγγελματίες και πολίτες που ενδιαφέρονται για το μέλλον της Κω.

Μαζί, οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να δημιουργήσουν ένα νησί που δεν θα είναι μόνο τουριστικός προορισμός, αλλά και ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια.

Χρήστος Μπάρδας
Οικονομολόγος – MSc Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας και στόχος την ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας