Ο Ρόλος και οι Στρατηγικές στην Μάχη της Κω

Κάθε Έλληνας γνωρίζει ότι η Τουρκία διεκδικεί τμήματα του Αρχιπελάγους. Οι κρυφές αλλά και οι φανερές βλέψεις της περιλαμβάνουν όχι μόνο θαλάσσιο χώρο, αλλά και υφαλοκρηπίδα, βραχονησίδες, νησίδες καθώς και κύριες νήσους. Η στρατηγική αυτή συνοδεύεται από μία συνεχώς αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία και ενορχηστρωμένες ενέργειες που ανησυχούν τη διεθνή κοινότητα.

Οι προσδιορισμοί των νησιών της περιοχής γίνονται σύμφωνα με τη στρατιωτική ορολογία, η οποία βασίζεται στη γεωγραφική έκταση του νησιού. Η απειλή κατά των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου κατέστη έκδηλη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν η τουρκική πλευρά εκδήλωσε τις προθέσεις της για τα ελληνικά νησιά, εν μέσω συγκρούσεων στην Κύπρο. Ακολουθώντας αυτές τις εξελίξεις, ο Ελληνικός Στρατός αποφάσισε να οργανώσει σοβαρά την άμυνα των νησιών αυτών.

Η άμυνα ενός νησιού απέναντι σε αντίπαλο που εξορμά από κοντινές περιοχές είναι ένα πολύ δύσκολο επιχειρησιακό πρόβλημα. Η εγγύτητα των μικρασιατικών παραλίων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, σε συνδυασμό με την αριθμητική υπεροχή και τα πλεονεκτήματα της τουρκικής αεροπορίας, καθιστούν την αμυντική κατάσταση εξαιρετικά ευαίσθητη και απαιτητική για την ελληνική πλευρά.

Η προέλευση και το ιστορικό των στρατιωτικών επιχειρήσεων που σχετίζονται με την Ελλάδα αναδεικνύονται μέσα από τις πιο πρόσφατες επιχειρήσεις των Γερμανών κατά των Δωδεκανήσων το 1943. Αυτό συνέβη όταν η Ιταλία, συνθηκολογώντας με τους συμμάχους, άφησε κενό εξουσίας στα νησιά, με τους Βρετανούς να στέλνουν δυνάμεις για την υποστήριξή τους. Οι Γερμανοί αντέδρασαν γρήγορα και σχεδίασαν επιχειρήσεις κατάληψης, με τη μεγαλύτερη αντίσταση να επικεντρώνεται στην Κω.

Ο επιτιθέμενος σε ένα νησί επικεντρώνεται στους ζωτικούς χώρους, δηλαδή σε εκείνες τις περιοχές που, εάν καταληφθούν, θα καθιστούν δύσκολη ή αδύνατη την άμυνα για τους αμυνόμενους. Στην πολεμική τέχνη, οι ζωτικοί χώροι περιλαμβάνουν λιμένες και αεροδρόμια, όπου είναι δυνατό να φτάσουν ενισχύσεις και να αποβιβαστούν βαριά όπλα.

Η Στρατηγική των Ιταλών και οι Γερμανικές Επιχειρήσεις

Η κατάσταση στα Δωδεκάνησα χρόνος σήμαινε εδραίωση στρατηγικών σχεδίων από τους Ιταλούς που ανέπτυξαν αμυντικές θέσεις, υπερβαίνοντας το κίνδυνο απόβασης. Οι Ιταλοί αναπτύχθηκαν σε αναρίθμητες θέσεις με σημαντική στρατιωτική δύναμη, αλλά και κενά που εκμεταλλεύτηκαν οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της αντίκρουσης. Ο αέρας και η θάλασσα υπηρέτησαν ως βάση για την επίθεση και την ανοικοδόμηση γερμανικών δυνάμεων.

Η Ναυτική βάση στη Λέρο και τα αεροδρόμια στη Ρόδο και την Κω αποτελούσαν στρατηγικά σημεία που έπρεπε να ελεγχθούν άμεσα. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση, οι Γερμανοί αντελήφθησαν τις ευκαιρίες και άρχισαν να ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία στα ελληνικά νησιά.

Η προετοιμασία για την κατάληψη της Κω περιλάμβανε συνδυασμένες αναβαθμίσεις από αέρα και θάλασσα. Οι στρατηγικοί σχεδιαστές εκτίμησαν την ανάγκη για αιφνιδιαστικές επιθέσεις και εγκαθίδρυση ελέγχου σε ζωτικούς χώρους. Αποστολές αεροπορικών επιθέσεων και αποβίβασης ήταν προγραμματισμένες σε συνδυασμό με αεροπορική υποστήριξη, για να διασφαλίσουν την επιτυχία της επιχείρησης.

Η Κατάληψη και οι Στρατηγικές Αντεπίθεσεις

Η επιτυχία των γερμανικών δυνάμεων στην Κω συνδέεται άμεσα με την πλήρη καταβολή ενημέρωσης των Βρετανών για τις εξελίξεις. Η γερμανική επιτυχία στη στρατηγική αυτή χαρακτηρίζεται από την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεών τους και την εκμετάλλευση των κενών άμυνας που είχαν αφήσει οι Ιταλοί.

Στις 3 Οκτωβρίου 1943, η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Με την κατάληψη των βασικών στρατηγικών σημείων από τους Γερμανούς, οι Βρετανοί δεν μπόρεσαν να οργανώσουν καμία ουσιαστική αντίσταση και η Κως εντάχθηκε στην γερμανική κατοχή. Οι γερμανικές προετοιμασίες για την επιχείρηση θα πρέπει σίγουρα να εξετάζουν τα δεδομένα της πολεμικής ιστορίας, έτσι ώστε να αποτραπεί ανάλογο φαινόμενο στο μέλλον.

Η γερμανική αποβατική επιχείρηση ήταν καθοριστική για την εκτίμηση και την αξιολόγηση των μεθόδων ασφάλειας που θα πρέπει να υιοθετηθούν από την παγκόσμια στρατηγική στην περιοχή. Η αξιοποίηση των τοπογραφικών δεδομένων, η κατανομή στρατηγικών δυνάμεων και η σωστή χρήση της αεροπορικής υποστήριξης μπορεί να αποδειχτούν καθοριστικές για τη μελλοντική στρατηγική ασφάλειας στα ελληνικά νησιά.